Geleneksel El Sanatları 08 Aralık 2021, 03:09
Doğanhisarın Geleneksel El Sanatları
DOĞANHİSAR TESTİSİ VE TESTİ TOPRAĞI
Dünyanın neredeyse har bölgesinde hammaddes toprak olan günlük hayatta kullanılmak üzere kaplar yapılmıştır. Doğanhisar da toprak kap yapımında toprağının kalitesi ve farklığılı nedeni ile bu alanda kendine hatırı sayılır bir yer edinmiştir. Tesadüfende olsa bulunan tarihi eserler ve kalıntılardan anlaşıldığı üzere en eski çağlardan günümüze kadar Doğanhisar toprağı kap kacak yapkımı işlemlerinde, ayrıca su ve sığı ürünlerin uzak noktalara taşınması amacı ile toprak boru yakpımında kullanılmıştır. Bir müddet sonra unutulan testi yapımı 1850 yılları arasında Doğanhisar’da tekrar gündeme gelmiş yakın tarihimize kadar ilçe halkının neredeyse tamamının önemli bir gelir kaynağı olmuştur. 1850 li yıllarda Kapçılar sülalesinin en büyüklerinden olan “İSMAİL USTA” bu sanatın yeniden canlandırılmasını sağlayarak öncülük etmiştir. Kendisi bilinen en eski ustadır. O nadanledir ki, cumhuriyet döneminde soyadı kanunu çıktığında bu sülaleye meslekleri olan KAPÇI soyadı verilmiştir. 50-60 yıl öncesine kadar Doğanhisar da 150 adet testi pişirme fınırınının varlığı kayıtlara geçmiştir. Her fırın tek pişirme seferinde 250-300 adet ürün pişirme kapasitesi olduğu düşünülürse bu işin ilçe ekonomisi açısından nekadar önemli olduğu anlaşılmış olacaktır.
GELENEKSEL EL SANATLARIMIZDAN DOĞANHİSAR PEŞKİRİ ÜZERİNE
Dokuma sanatı neredeyse insanlık tarihi kadar eski ve köklü bir sanattır. Birçok coğrafyada ve medeniyette olduğu gibi bu köklü geçmiş Anadolu dokumacılğının da bugüne kadar gelişerek gelmesini sağlamıştır. Anadolu’da olduğu gibi Doğanihisar’da da el dokumacılğının en güzel örneklerinin verildiği dokuma türlerinn yanında “PEŞKİR” gelmektedir. Ne yazık ki büyük şehirlerimizde sadece otantik dekor amacı ile kullanılan ve sadece şekilsel olarak bilinen peşkir günümüzde yerel halkımız tarafından bile unutulma noktasına gelmiştir. Bir zamanlar peşkir dokumacılğı Doğanhisar’da önemli bir gelir kaynağı ve sanat olarak dokunurdu ve motifleri ile ve dokuma kalitesi ile bir marka halindeydi. İlçemizde dokumacılğın son temsilcileri olan Başköy ve Ayaslar mahallelerimizde bile artık bu sanat neredeyse unutulmuş durumdadır. Bu sanatın unutularak yok olmaması için Doğanhisar Halk Eğitimi Merkezi olarak Peşkir dokumacılğını yeniden gündeme getirerek kurslar açmaya başladık. Gençlerimizden gördüğümüz ilgi bizi geleceğe yönelik ümitlendirmeye devam ediyor. Unutulmaya yüztutmuş elsanatlarımızdan olan Peşkir motiflerimizin her biri kendi yöremizden aldığı isimleri ile kültürümüzü yansıtmaktadır. Ayrıca dokumada kullanılan iplerin boama işlemleri de kök boya olarak dokumayı yapanlar tarafından yapılmaktadır.
Peşkir bir zamanlar Osmanlı saralarından Yörük sofralarına kadar kullanılarak kendine geniş bir yelpaze oluşturmuştur. Peşkirlerimiz günlük hayatın bir parçası olarak kullanılmakla birlikte dekorasyon amacı ile de kullanılmaktaydı. Genç kızlarımızın çeyizlerinin vazgeçilmezleri arasında yer alan peşkir aynı zamanda halka katma değer de oluşturmaktaydı. Peşkir eski Osmanlı kültüründen yerel kültürümüze kadar bugünkü anlamıyla “havlu” yerine de kullanılırdı. Yakın tarihlere kadar (15-20 yıl öncesine kadar) Doğanhisar’da , özellikle Başköy ve Ayaslar mahallelerimizede neredeyse her evde bir tezgah bulunurdu.